Q ~ Quinoa, in een ‘Hollands’ ontbijt

Chenopodium quinoa_W.H. Fitch_Curtis’s Botanical Magazine_1839

Oei, dat valt niet mee om in het meest vruchtbare, groeizame seizoen tussendoor een blog te schrijven. Met dit bijna tropische weer, waarin warmte en fikse hoosbuien elkaar afwisselen, groeit veel kruid op plekken in mijn tuin waar ik het liever niet wil. Iets wat sommige mensen ‘onkruid’ noemen :-). De toenemende warmte zorgt ervoor dat ik verkoeling ga zoeken. Als de zomer zich echt laat zien met hitte en droogte kan ik de schaduw opzoeken, een frisse douche of duik nemen en mijn eetpatroon een beetje aanpassen. Licht, zoet, verkoelend en vochtig eten vormen een mooi tegenwicht. De Q in ons alfabet geeft geen ruimte voor een geschikt lokaal groeiend plantje van dit seizoen. Wel voor meer verdieping in Quinoa. Ik dacht door het lichte korreltje dat het heel geschikt is voor typisch zomerse gerechten. Maar nu ik lees dat het plantje prima gedijt in koude gebieden, ben ik niet meer verbaasd dat Quinoa juist een verwarmend effect heeft. Niet in het minst vanwege het hoge koolhydraatgehalte. Omdat ik zelf nogal snel last van droogte heb, had ik al uit eigen ervaring gemerkt dat havermout – zoet, verwarmend, zwaar en vochtig –  een andere invloed op me uitoefent. Ineens vraag ik me af of Quinoa – zoet, verwarmend, licht en drogend – wel zo geschikt is voor de zomer…

Chenopodium quinoa_J. Kops et al._Flora Batava_1920

Quinoa wordt van oudsher vooral gegeten door bergvolken op grotere hoogte, waar het veelal fris is, vooral in de ochtend. Het aardige is dat ik kan spelen met deze eigenschappen, nu ik me er bewust van ben. Quinoa kan ik prima in de zomer eten, door de verwarmende en droge effecten te neutraliseren. Het verwarmende temper ik door het toevoegen van verkoelende kokos en het droge wordt opgeheven door koken in genoeg vocht, water. De zoete en lichte eigenschappen blijven perfect voor de zomer. Ik hoop dat je je uitgenodigd voelt om hiermee te gaan experimenteren en wat voor jou constitutie klopt. Probeer dan overigens op zoek te gaan naar Hollandse Quinoa. Dan blijven we állemaal blij: jij èn de bergbewoners van Zuid-Amerika en India.

(2 pers.) 80-100 g Hollandse quinoa, 2 el geraspte kokos, handje rozijnen, 2 tl Pratarasa Churna, 200-240 ml water

Roer de quinoa met de kokos, rozijnen en het water in een bakje goed door en laat een nacht weken. De volgende dag in 5 minuutjes gaar koken, samen met de Churna, tot een heerlijk ontbijt. Even af laten koelen. Voor de ‘droge’ types onder ons, eventueel een eetlepel lijnzaadolie erdoor roeren. Geniet van de zomer!

Chenopodium quinoa_Francisco Javier Matis Mahecha_Mutis_Drawings of the Royal Botanical Expedition to the new Kingdom of Granada_1783-1816

Q ~ Quinoa, in a ‘Dutch’ breakfast
(Serves 2)  Stir 80-100 g Hollandse quinoa, 2 tbsp grated coconut, a handful of raisins and 200-240 ml water in a bowl and soak it overnight. The next day bring it to a boil together with 2 tsp Pratarasa Churna. Cook to a delicious breakfast in about 5 minutes. Let it cool. For dry types among us, stir a tablespoon of flaxseed oil through it. Enjoy your summer!

S ~ Swiss chard, prepared as Aloo Saag :-)

Hint: Use Google translate to read the story. The recipe beneath is in English ;)

Vandaag maak ik de kring rond van enkele bijzondere soorten in de ‘familie der amaranten’. Twee weken geleden begonnen met een recept met quinoa (zaad), vorige week met rode biet (wortel) en nu volgt de snijbiet (blad). Doet me er meteen aan denken, wat was er eigenlijk eerst het zaad of de plant? Het ei of de kip? Wie het weet mag het zeggen… :-). Hoewel ik van de rode biet ook het mooie, roodgeaderde blad gebruik, wordt snijbiet echt als een bladgewas gezien.  De smaak heeft wat weg van spinazie en het aardse van de rode biet komt er ook in terug. Sommige mensen kennen het onder de naam warmoes, die vooral de soort met dikke bladstelen bedoeld. Bij mijn onderzoek naar de snijbiet, zie ik dat de bladstelen wel als asperges worden gegeten. Dat moet ik als Limburgse natuurlijk een keer uitproberen, echter niet vandaag.

Beta vulgaris subsp. vulgaris var. cicla_Puffer_Annette Winkelmolen_2004

De eerste keer dat ik snijbiet ergens geteeld zag, was zo’n tien jaar geleden in de Botanische Tuinen van Utrecht: fascinerend knalrode en -gele stengels, waar het licht als glas-in-lood doorheen scheen. Voor mijn theaterproject ‘De aard van het Beestje‘ heb ik daar destijds foto’s van gemaakt. Grappig genoeg wist ik toen niet dat het hier om snijbiet ging, dat realiseerde ik me nu pas :-).

(4 pers.) 600g snijbiet, 700g iets kruimige aardappelen, 1,5 el Churna, 1 el grove mosterd, 2 el bloem, 200 ml yoghurt, 2 el ghee of olie, zout en versgemalen zwarte peper

Beta vulgaris subsp. vulgaris var. cicla_frogs_Annette Winkelmolen_2004

Schil de aardappels en snij in blokjes. Was de snijbiet, snij het blad in repen. en de stelen in kleine stukjes. Verhit de ghee in een braadpan en voeg de Churna toe. Even laten aromatiseren en dan de aardappels, de ‘steelstukjes’, mosterd en 300 ml water in pan schenken. Afgedekt 20 min. stoven. Na 15 minuten het blad toevoegen. Roer 2 el water met de bloem tot een glad papje en meng met de yoghurt. Dit mengsel door de aardappels scheppen en 1 minuut zachtjes mee verwarmen. op smaak brengen met zout en peper. Lekker met een pittige mangochutney en naan (Indiaas brood).

Beta vulgaris subsp. vulgaris var. cicla_frog_Annette Winkelmolen_2004

S ~ Swiss chard, prepared as Aloo Saag :-)
(Serves 4) Peel 700g potatoes and cut into cubes. Wash 600g Swiss chard, cut the leaves into strips and the stems into small pieces. Heat 2 tbsp ghee in a frying pan and add 1½ tbsp Churna. Let it flavor and add the potatoes, “stempieces”, 1 tbsp coarse mustard and 300 ml water in saucepan. Stew covered for 20 min. After 15 minutes, add the chardleaves. Mix 2 tbsp water with 2 tbsp flour until you get a smooth paste. Stir with 200 ml yoghurt. Add to the potatoes gently simmer for 1 minute. Season with salt and pepper. Delicious with a spicy mango chutney and naan (Indian bread).

R ~ Rode biet, nogmaals een ode :-)

Vorige week ontdekt dat rode biet en quinoa familie van elkaar zijn. Ik kan echt de hele week nagenieten van zo’n weetje! Ik ben al jaren fan van rode bietjes. Bij ons thuis associeerde mijn vader bieten met veevoer, waardoor hij ze bij voorbaat niet lekker vond en ze een enkele keer op tafel kwamen als hij er niet was. Toen ik een keer met kerst mijn schoonfamilie een prachtige, robijnrode bietenrisotto serveerde, kon mijn schoonvader zijn verontwaardiging helaas niet onderdrukken met de uitroep: ‘Kroten!’ Heeft duidelijk te maken met een generatiekloof. Mijn schoonvader heeft dat destijds natuurlijk goedgemaakt door voor een tweede keer op te scheppen. Vandaag de dag worden bietjes in de betere restaurants als specialiteit aangeboden. Dat mocht ik zelf een keer ervaren toen mijn lief en ik bij herberg De Waard van Ternaard, in het hoge noorden, ’s ochtends aangaven dat we graag vegetarisch wilden eten. De in onze ogen nogal ruige kok gromde wat. We gingen wat ongemakkelijk op pad die dag, maar ’s avonds werden we ongelooflijk verrast door het fantastische gerecht dat hij had klaargemaakt. Een heel verfijnd gerecht, waar gestoofde bietjes en als ik het me goed herinner ook quinoa, deel van uitmaakten. We hadden buitenshuis nog nooit zo lekker vegetarisch gegeten! Daar hebben we de volgende dag met de kok nog een grappig gesprek over gehad, “want”, zei hij, “ik vind het maar niks, die vegetariërs!” Onderstaand recept is niet zo verfijnd, wel zo lekker. Het poffen van de rode biet is wat tijdrovend en kun je natuurlijk vervangen door gekookte bietjes. De zoete smaak die door het poffen vrijkomt is echter niet te overtreffen! Iets voor een lui weekend?

(2 pers.) 250g rode biet, 1 flinke handsinaasappel, 25g pistachenoten, 140g quinoa, 75g zachte geitenkaas, handvol basilicum- en peterselieblaadjes, 2 tl Churna, 1 el extra vierge olijfolie en 1 el bakolie voor het poffen van de biet, zout

Beta Vulgaris Treviso_Vilmorin-Andrieux & Cie_1895

Verwarm de oven voor op 200°C. Was de verse rode biet en laat de schil er om heen. Strijk in met 0,5 el bakolie en laat voor ongeveer 40 min. in de oven bijna gaar worden. De biet uit de oven halen en af laten koelen. De oven niet uitzetten. Ondertussen 280 ml water met de Churna aan de kook brengen. Quinoa hierdoor roeren en op een kookplaatje in 12-15 min. zachtjes droog koken. Snij met een scherp mes de schil tot en met het witte vlies van de sinaasappel. Snij door en verwijder ook de witte kern. Maak er nu partjes van. Als de biet is afgekoeld pellen en in vrij grote brokjes snijden van zo’n 3 cm. In een kleine ovenschaal doen met de rest van de bakolie en bestrooien met zout. Rooster voor ongeveer 20 min in de oven. Laat de laatste 8 min. de pistachenootjes in een kleine schaal roosteren naast de bietjes. Hak de basilicum en peterselie grof. Schep in een grote schaal de rode biet, quinoa en alle overige ingrediënten (behalve de kaas) met 1 el olijfolie door elkaar. Serveer op kamertemperatuur en kruimel als laatste de geitenkaas er over.

B ~ Beetroot, a tribute :-)
(Serves 2) Preheat the oven to 200°C. Wash 250g fresh beetroot, don’t peel.  Smear with 0,5 tbsp vegetable frying oil, put in the oven and leave for about 40 min. until almost done. Then leave to cool out of the oven, but don’t turn of the heat. In the meantime, bring 280 ml of water with 2 tsp Churna to the boil. Add 140g quinoa, stir a bit and gently boil dry and on a hot plate for 12-15 min. Peel the white skin of one big orange with a sharp knife. Remove the white core too. Cut into little parts. When the beet has cooled down a bit, peel it and cut into fairly large chunks of about 3 cm. Put in a small baking dish with another 0,5 tbsp frying oil and sprinkle with salt. Grate for about 20 min in the oven. The last eight minutes roast 25g pistachio nuts in a small bowl alongside the beetroot. Chop a big handfull of basil leaves and parsley. Mix together the beetroot, quinoa and all remaining ingredients (except cheese) in a large bowl with 1 tbsp extra virgin olive oil. Serve at room temperature with 75g soft goat cheese crumbled on top.

Q ~ Quinoa in een welig tierende zomersalade

Quinoa is familie van de amaranten, waar ook verschillende soorten spinazie, bieten, melde, ganzenvoeten en uiteraard amarant deel van uitmaken. Een andere naam voor quinoa is het minder exotische ‘gierstmelde’. In Zuid-Amerika, waar quinoa van nature voorkomt, wordt het al minstens 6000 jaar verbouwd. Voor de Inca’s was het een belangrijke voedselbron, net als amarant. De plant kan onder koude, voedselarme en droge omstandigheden groeien. Daar waar mais niet meer kan groeien in de Andes, kan quinoa dat dus nog wel. In de volkstuin – in ons kikkerlandje – zie ik haar familie, de bijna lichtgevende roze-groene boomspinazie en diep paarsrode melde welig tieren. Werkelijk een lust voor het oog. Verder moet ik bekennen dat ik dacht dat quinoa een graan was, net als rijst en tarwe (waar couscous en de meeste soorten pasta van zijn gemaakt). Dat heeft alles te maken met de manier waarop je het klaarmaakt. Als de temperatuur buiten straks gaat dalen, beloof ik je een recept van ‘Quinotto’: een risotto op basis van quinoa :-)

(4 pers.) 250g quinoa, 2 rijpe tomaten, 75 g rozijnen, 1 teentje knoflook, rasp en sap van 1 (biologische) citroen, sap van 1 sinaasappel, flinke hand peterselie en verse munt, grof gehakt, ± 250 ml groentebouillon, 1 el Churna, 1 tl mosterdzaad, 1 tl kaneel, 4 el extra vergine olijfolie, zout en versgemalen zwarte peper

Chenopodium quinoa_Andre Boos_hedendaags kunstenaar

Meng het sap van de citroen en sinaasappel en voeg dan zoveel groentebouillon bij dat je in totaal 400 ml vocht hebt. Doe dit in een steelpan, samen met de Churna, kaneel en ½ tl zout. Breng aan de kook en roer de goed gewassen quinoa erdoor. Laat afgedekt op een kookplaatje in 12-15 minuten zachtjes gaar worden. Als de vloeistof eerder is verdampt kun je het vuur uitzetten en verder laten garen. Op een laag vuur de olie verwarmen en laat de mosterdzaadjes daarin dansen. Heel even de fijngehakte knoflook mee bakken. Voeg dan de in stukjes gesneden tomaat (zonder de pitjes en harde middendeel), de kruiden, rozijnen en citroenrasp toe. Kort verwarmen en het vuur uitzetten. Zodra de quinoa gaar is deze door het groentemengsel scheppen. Breng op smaak met de peper en eventueel nog wat zout. Af laten koelen tot kamertemperatuur en serveren in een mooie grote schaal met enkele muntblaadjes ter garnering.

Q ~ Quinoa in a spicy summer salad
Mix the juice of 1 lemon and 1 orange and add as much vegetable stock until you have 400 ml. Put it in a saucepan together with 1 tbsp Churna, 1 tsp cinnamon and ½ tsp salt. Bring to a boil and add 250g quinoa, well-washed. Cover and cook gently on a plate for 12-15 minutes until done. As soon as the liquid has evaporated you can turn off the heat. Meanwhile gently heat 4 tbsp extra virgin olive oil in a braising pan and let 1 tsp yellow mustardseeds come to dance. Fry 1 chopped garlic just a few seconds and add 2 ripe tomatoes, cut into pieces (remove the seeds and any hard parts),  a good handful parsley and fresh mint, chopped, zest of 1 lemon and 75g raisins. Blend it al together on a low heat for about two minutes. Turn off the heat. Once the quinoa is done add it to the vegetable mixture. Season with freshly ground pepper and some salt. Leave to cool to room temperature and serve in a nice big bowl. Garnish with some fresh, young leaves of mint. Enjoy!